Gian nan hành trình xử lý tài sản bảo đảm (Kỳ 1)

Bà Nguyễn Thị Nhàn

Bà Nguyễn Thị Nhàn, Thẩm tra viên, thành viên tổ xử lý nợ xấu Tổng cục Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp):

Cần tăng cường công tác phối hợp giữa các đơn vị trong thi hành án.

Công tác phối hợp giữa các đơn vị NHNN, Bộ Tư pháp và các TCTD đã có chuyển biến tích cực trên cơ sở thực hiện Quy chế số 01/QCLN/NHNNVN-BTP (Quy chế phối hợp số 01). Nhưng trong bối cảnh các vụ việc thi hành án (THA) liên quan đến TCTD tăng cả về số lượng vụ việc và số tiền đã tạo áp lực cho cơ quan THA.

Tuy kết quả THA xong về án tín dụng, NH năm 2016 đã tăng 9,8% về vụ việc và tăng 25,3% về số tiền thi hành so với năm 2015, nhưng tỷ lệ THA xong còn thấp; số việc, số tiền phải THA còn lớn, tiến độ THA còn kéo dài, chậm trễ. Việc này có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Về phía Bộ Tư pháp, chúng tôi đã, đang triển khai nhiều giải pháp. Tổng cục trưởng đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động của ngành Tư pháp kèm theo Quyết định số 256/QĐ-TCTHADS; ban hành Quyết định số 257/QĐ-TCTHADS kiện toàn Tổ công tác chỉ đạo xử lý các vụ việc có liên quan đến hoạt động tín dụng, NH. Lãnh đạo Tổng cục, Tổ xử lý nợ xấu đã tăng cường công tác tổ chức kiểm tra, làm việc trực tiếp tại địa phương nhằm tạo chuyển biến lớn về nhận thức, tinh thần trách nhiệm trong đội ngũ cán bộ công chức của ngành trong các vụ việc liên quan đến tín dụng, NH.

Đề nghị NHNN tăng cường công tác phối hợp, đa dạng hóa các hình thức phối hợp giữa các đơn vị liên quan giữa hai bộ. Phối hợp tìm giải pháp, cơ chế trong THA liên quan TCTD. TCTD khi lập hồ sơ cho vay vốn cần tổ chức thẩm định hồ sơ chặt chẽ về tình trạng tài sản thế chấp, bảo lãnh, thẩm định giá theo đúng giá trị thực tế và đánh giá tác động về biến động giá trị của tài sản trong tương lai gần.

Trong quá trình tổ chức thực hiện hợp đồng, TCTD cần có biện pháp theo dõi, kiểm tra TSBĐ, kịp thời có biện pháp xử lý khi có vấn đề vướng mắc xảy ra… Các TCTD cần phát huy vai trò trách nhiệm trong việc phối hợp với các cơ quan THA dân sự trong việc xác minh tài sản, điều kiện THA của người phải THA.

Hỗ trợ cơ quan THA dân sự trong việc tiếp nhận trông coi, bảo quản tài sản sau khi kê biên, tìm và giới thiệu khách hàng mua tài sản để đẩy nhanh tiến độ bán đấu giá… Đối với những trường hợp đương sự đã thi hành được phần lớn nghĩa vụ THA theo án tuyên, cần có chính sách miễn, giảm một phần lãi để có hướng giải quyết xong vụ việc…

Ông Phạm Mạnh Thắng

Ông Phạm Mạnh Thắng, Phó tổng giám đốc Vietcombank:

Xử lý TSBĐ thông qua khởi kiện là việc “bất đắc dĩ”

Trong những năm gần đây, công tác xử lý thu hồi nợ của Vietcombank đã được đẩy mạnh, từ đó việc xử lý TSBĐ thông qua khởi kiện, yêu cầu THA tại Vietcombank đã tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, Vietcombank đánh giá đây chỉ là biện pháp cuối cùng, “bất đắc dĩ” để xử lý nợ khi khách hàng chống đối, bất hợp tác. Quá trình thực hiện thi hành bản án còn nhiều bất cập, thời gian THA lâu không chỉ gây tốn kém chi phí, mà còn kéo dài thời gian thu nợ, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của Vietcombank.

Vietcombank và Tổng cục THA dân sự đã có nhiều buổi làm việc về công tác THA dân sự tại các địa phương như: Hải Phòng, Hà Nội, TP. HCM, An Giang... và thu được những kết quả khả quan. Tiến độ xử lý nợ xấu qua THA của Vietcombank trên một số địa bàn cũng đã được đẩy mạnh. Từ đó, Vietcombank đề nghị Tổng cục THA dân sự tiếp tục tăng cường công tác phối hợp giữa NHNN, Bộ Tư pháp và các đơn vị liên quan để tìm giải pháp về cơ chế để xử lý tài sản.

Ngoài ra, Vietcombank đề nghị Tổng cục THA dân sự tiếp tục đẩy mạnh công tác hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ cho các đơn vị trực thuộc để áp dụng thống nhất, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho chấp hành viên trong quá trình tổ chức THA cho các TCTD. Vietcombank đề nghị NHNN tiếp tục chỉ đạo các chi nhánh NHNN tại các địa phương phối hợp với cơ quan THA dân sự địa phương tích cực triển khai Quy chế phối hợp giữa NHNN và Bộ Tư pháp trong công tác THA dân sự nhằm đẩy nhanh các vụ án còn tồn đọng, góp phần thu hồi nợ cho các TCTD, bổ sung nguồn vốn kinh doanh, thúc đẩy kinh tế phát triển.

Bà Bùi Như Ý

Bà Bùi Như Ý, Phó Tổng giám đốc VietinBank:

Chưa có hướng dẫn, TCTD lúng túng

Pháp luật hiện hành cho phép việc thế chấp TSBĐ là dự án đầu tư xây dựng của chủ đầu tư. Tuy nhiên, các quy định của pháp luật chưa có hướng dẫn cụ thể trong việc nếu đã nhận thế chấp đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở, khi chủ đầu tư hoàn thành xây dựng xong móng và thực hiện bán nhà ở hình thành trong tương lai, các bên có bắt buộc phải thực hiện thay đổi hình thái tài sản thế chấp từ dự án đầu tư xây dựng nhà ở sang nhà ở hình thành trong tương lai hay không.

Nếu không thực hiện thay đổi tài sản thế chấp, và vẫn đang thế chấp dự án đầu tư xây dựng nhà ở, thì các bên có được phép giải chấp một phần TSBĐ là các căn hộ hình thành trong tương lai trước khi thực hiện ký hợp đồng mua bán với khách hàng hay không? Do hiện nay chưa có hướng dẫn của pháp luật về nội dung này, dẫn đến khó khăn lúng túng cho các TCTD trong quá trình triển khai, cũng như việc thực hiện phụ thuộc vào hướng dẫn của từng văn phòng đăng ký đất đai tại các địa phương.

Chẳng hạn như, các khó khăn vướng mắc liên quan đến việc nhận thế chấp quyền sử dụng đất (QSDĐ) trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở: Về mục đích thế chấp, Khoản 1 Điều 147 Luật Nhà ở 2014 quy định “Chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở được thế chấp dự án hoặc nhà ở hình thành trong dự án tại TCTD đang hoạt động tại Việt Nam để vay vốn cho việc đầu tư dự án hoặc xây dựng nhà ở đó”, Khoản 2 Điều 3 Thông tư số 26/2015/TT-NHNN quy định “Chủ đầu tư được thế chấp dự án hoặc nhà ở hình thành trong tương lai xây dựng trong dự án tại TCTD để vay vốn phục vụ cho việc đầu tư dự án hoặc xây dựng nhà ở đó”.

Tuy nhiên, trên thực tế, chủ đầu tư có nhu cầu thế chấp QSDĐ trong dự án đầu tư nhà ở để vay vốn phục vụ nhu cầu đầu tư xây dựng dự án khác. Nhu cầu này là hợp lý. Trong thời gian tới, đề nghị các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nên sửa đổi các quy định liên quan để cho phép thực hiện.

Ông Nguyễn Thành Long

Ông Nguyễn Thành Long, Phó tổng giám đốc VPBank:

Thực thi tốt pháp luật sẽ thay đổi nhận thức của bên vay nợ

Với góc độ là TCTD thực thi các quyền phát sinh theo các quy định pháp luật, chúng tôi cũng có quy định rất cụ thể, chi tiết trong các hợp đồng với khách hàng về quyền chủ nợ, quyền trong quá trình xử lý TSBĐ. Hợp đồng đó đã được ký kết một cách hợp pháp.

Tuy nhiên, trên thực tế, khi khách hàng gặp vấn đề khó khăn và chúng tôi phải đi đến biện pháp cuối cùng là thu hồi nợ và xử lý TSBĐ thì luôn gặp khó do sự không tự nguyện của khách hàng, mặc dù trước đó họ đã cam kết TCTD được quyền thực hiện tất cả các biện pháp (được tiếp cận tài sản, được thu hồi tài sản, được xử lý tài sản...) mà không cần thêm sự chấp thuận nào khác. Chẳng hạn với trường hợp CTCP Đầu tư ATS - một khách hàng của VPBank từ năm 2011.

Chúng tôi mất rất nhiều năm không thu được đồng nợ lãi và gốc nào, ngay cả khi phải đưa ra tòa, có bản án của tòa, có biên bản bàn giao thì công ty ATS vẫn vi phạm thỏa thuận, đi ngược phán quyết của tòa. Thậm chí sau đó còn có công văn của Tòa cấp cao khẳng định không đủ cơ sở để xem xét lại vụ việc. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã được UBND TP. Hà Nội sang tên tài sản thì công ty vẫn tiếp tục kiện cáo và xuyên tạc sự việc.

Qua câu chuyện trên, chúng tôi cho rằng, cần phải có cơ chế thực thi pháp luật để quyền xử lý TSBĐ của các TCTD thực thi hiệu quả, đảm bảo cơ chế về trình tự tố tụng, hành chính làm sao được nhanh nhất. Trên cơ sở thực thi có hiệu quả và hiệu lực đó, tôi tin rằng sẽ có sự thay đổi nhận thức về bên có tài sản, bên vay nợ, tránh việc chây ì, kéo dài thời gian trả nợ, để nhanh chóng đàm phán tìm giải pháp hiệu quả hơn.