Làm sạch dữ liệu góp phần giảm lừa đảo thanh toán

Về hoàn thiện thể chế, NHNN sẽ chủ động rà soát, xây dựng hành lang pháp lý về chuyển đổi số, dữ liệu, bảo vệ dữ liệu cá nhân và định danh điện tử thuộc phạm vi quản lý. Đồng thời, ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn để kết nối, chia sẻ dữ liệu; chuẩn hóa dữ liệu đầu vào; hoàn thiện quy định quản trị dữ liệu, cơ chế chia sẻ và liên thông với Trung tâm dữ liệu quốc gia theo hướng dẫn của Bộ Công an. Ngoài ra, NHNN phối hợp với Bộ Công an và các tập đoàn, doanh nghiệp đồng hành để xây dựng, ban hành Chiến lược dữ liệu và Chiến lược chuyển đổi số ngành Ngân hàng. Các cơ sở dữ liệu sẽ được rà soát, đánh giá và chuẩn hóa, đồng bộ thường xuyên, bảo đảm “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”. Trước mắt, NHNN tập trung đồng bộ dữ liệu thông tin tín dụng và cơ sở dữ liệu mã ngân hàng.

Kế hoạch trên thể hiện quyết tâm của ngành Ngân hàng trong việc tận dụng sức mạnh dữ liệu để thực hiện chuyển đổi số ngân hàng một cách toàn diện, đồng thời bảo vệ khách hàng giao dịch trên môi trường mạng khi giờ đây bất cứ tài khoản nào cũng đã được định danh, ngăn chặn các tài khoản rác, tài khoản ảo.

Trước đó, ngành Ngân hàng cũng đã ban hành hàng loạt văn bản nhằm làm sạch dữ liệu hiện có. Theo báo cáo mới đây của NHNN, đến 30/7/2025, 57 tổ chức tín dụng và 39 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đã tích hợp đối khớp thông tin sinh trắc học với dữ liệu căn cước công dân gắn chip trên ứng dụng Mobile Banking. 63 tổ chức tín dụng triển khai tại quầy giao dịch, 32 tổ chức tín dụng và 15 trung gian thanh toán đang tích hợp VNeID, trong đó 19 đơn vị đã triển khai chính thức.

Thống kê cho thấy, hơn 120,9 triệu hồ sơ là khách hàng cá nhân và hơn 1,2 triệu hồ sơ là khách hàng tổ chức được đối chiếu, cập nhật thông tin sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng định danh điện tử VNeID. Con số này đạt 100% số lượng tài khoản thanh toán phát sinh giao dịch trên kênh số. So với thời điểm trước ngày 1/7 năm ngoái, số vụ khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền đã giảm 59%, trong khi số tài khoản nhận tiền lừa đảo giảm 52%. Việc làm sạch dữ liệu là một phần trong chuỗi hoạt động triển khai đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN cho biết, những tài khoản không đối chiếu thông tin sinh trắc học có thể là tài khoản chết, “ngủ đông”, gian lận đã được mở trong thời gian qua và hiện không thể hợp thức hóa được. Dự kiến trong tháng 9/2025, ngân hàng sẽ đóng tất cả tài khoản chưa xác thực sinh trắc học để đề phòng tội phạm lợi dụng để lừa đảo.

Bên cạnh đẩy nhanh làm sạch dữ liệu, nhiều ngân hàng cũng đang triển khai các biện pháp công nghệ nhằm giảm thiểu rủi ro lừa đảo. Cụ thể, Agribank vừa tích hợp công cụ cảnh báo tài khoản đáng ngờ ngay trong nền tảng Agribank Plus. Khi khách hàng nhập số tài khoản người nhận, hệ thống sẽ tự động đối chiếu với cơ sở dữ liệu của Bộ Công an, NHNN và nội bộ để cảnh báo nếu tài khoản thuộc diện nghi vấn. MB cũng vừa bổ sung tính năng “Khiên thép” trên ứng dụng. Tính năng này tự động quét và đối chiếu thông tin tài khoản thụ hưởng ngay khi người dùng nhập lệnh chuyển tiền. Nếu phát hiện dữ liệu không khớp dân cư, tài khoản trong danh sách cảnh báo hoặc lịch sử giao dịch nghi vấn, hệ thống lập tức cảnh báo trước khi giao dịch diễn ra.

VietinBank cũng là một trong những ngân hàng tiên phong ra mắt tính năng cảnh báo gian lận tức thời trên ứng dụng VietinBank iPay Mobile, nhằm tăng cường bảo vệ tài khoản và nâng cao trải nghiệm an toàn cho người dùng. Theo đó, từ tháng 7/2025, khi thực hiện chuyển tiền qua ứng dụng VietinBank iPay Mobile, hệ thống sẽ tự động kiểm tra tài khoản người nhận và gửi cảnh báo nếu phát hiện một trong ba dấu hiệu nghi ngờ rủi ro sau: Thông tin người nhận không trùng khớp với dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; tài khoản thuộc danh sách cảnh báo từ các cơ quan có thẩm quyền; tài khoản người nhận nghi ngờ có dấu hiệu bất thường…