Ai đang phải chịu gánh nặng thuế quan của Mỹ?

Doanh nghiệp, người tiêu dùng Mỹ gánh chịu phần lớn

Khi triển khai chính sách thuế quan của mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã từng tuyên bố, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ phải gánh chịu chi phí thuế quan chỉ để giữ chỗ đứng tại thị trường Mỹ - thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới.

Một phát ngôn viên của Nhà Trắng cũng cho biết, “người Mỹ có thể phải đối mặt với giai đoạn chuyển đổi từ thuế quan”, nhưng chi phí cuối cùng sẽ “do các nhà xuất khẩu nước ngoài gánh chịu”. Các công ty đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng và đưa sản xuất về Mỹ, người phát ngôn cho biết thêm.

Tuy nhiên, các nghiên cứu học thuật, khảo sát và bình luận từ các doanh nghiệp cho thấy, trong những tháng đầu tiên của chế độ thương mại mới mà chính quyền ông Trump thực thi, chính các công ty của Mỹ đang phải gánh chịu và họ chuyển một phần chi phí đó cho người tiêu dùng - với khả năng giá cả sẽ còn tăng cao hơn nữa.

”Hầu hết chi phí dường như do các công ty Mỹ gánh chịu”, Giáo sư Alberto Cavallo của Đại học Harvard cho biết trong một cuộc phỏng vấn để thảo luận về những phát hiện của mình. “Chúng tôi đã chứng kiến ​​sự chuyển dần sang giá tiêu dùng và rõ ràng có một áp lực tăng giá”.

Giáo sư Cavallo cùng các nhà nghiên cứu Paola Llamas và Franco Vasquez đã theo dõi giá của 359.148 mặt hàng, từ thảm đến cà phê, tại các nhà bán lẻ trực tuyến và truyền thống lớn ở Mỹ. Họ phát hiện ra rằng hàng hóa nhập khẩu đã đắt hơn 4% kể từ khi ông Trump bắt đầu áp thuế vào đầu tháng 3, trong khi giá sản phẩm nội địa tăng 2%.

Diến biến giá hàng nhập khẩu và giá hàng nội địa tại Mỹ. (Nguồn: Nghiên cứu của Giáo sư Cavallo cùng các nhà nghiên cứu Paola Llamas và Franco Vasquez, 2025)

Mức tăng lớn nhất đối với hàng nhập khẩu được ghi nhận ở những mặt hàng mà Mỹ không thể sản xuất trong nước, chẳng hạn như cà phê, hoặc đến từ các quốc gia bị trừng phạt nặng nề, như Thổ Nhĩ Kỳ.

Người bán cũng chịu một phần chi phí

Những đợt tăng giá này, mặc dù là có thật, nhưng nhìn chung vẫn nhỏ hơn nhiều so với mức thuế quan áp dụng cho các sản phẩm được đề cập - ngụ ý rằng người bán cũng đang chịu một phần chi phí.

Tuy nhiên, giá nhập khẩu của Mỹ, chưa bao gồm thuế quan, cho thấy các nhà xuất khẩu nước ngoài đã tăng giá bằng USD và chuyển một phần sự mất giá của đồng bạc xanh so với đồng tiền của họ sang người mua của Mỹ.

“Điều này cho thấy các nhà sản xuất nước ngoài không chịu nhiều ảnh hưởng từ thuế quan của Mỹ, phù hợp với các nghiên cứu kinh tế trước đây”, các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Ngân sách thuộc Đại học Yale cũng cho biết trong một bài đăng trên blog.

Các chỉ số giá xuất khẩu quốc gia cũng cho thấy bức tranh tương tự. Giá hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc, Đức, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ đều tăng, ngoại trừ Nhật Bản.

Giá nhập khẩu tính bằng USD, chưa bao gồm thuế quan, đã tăng từ đầu năm đến nay và cao hơn một chút so với xu hướng trước năm 2025. Trong khi giá nhập khẩu tính bằng ngoại tệ vẫn chỉ quay trở lại mức tương đương vào tháng 9 năm 2024 (Nguồn: Viện Nghiên cứu Ngân sách thuộc Đại học Yale, Fed)

Tác động của thuế quan chưa được phản ánh hết

Đáng chú ý theo các chuyên gia, việc thích ứng với thuế quan của Trump - một bộ thuế vẫn chưa hoàn thiện, đẩy thuế nhập khẩu từ mức trung bình khoảng 2% lên mức ước tính 17% - vẫn đang diễn ra. Quá trình này được dự đoán sẽ mất thêm nhiều tháng nữa khi các nhà xuất khẩu, nhập khẩu và người tiêu dùng tranh giành nhau xem ai phải trả thuế với tổng giá trị khoảng 30 tỷ USD mỗi tháng.

”Chúng ta không nên kỳ vọng đây chỉ là một cú nhảy vọt một lần, mà các công ty đang cố gắng tìm cách giảm nhẹ tác động”, và kéo dài thời gian tăng giá, Cavallo nói thêm.

Cho đến nay, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã tìm cách hấp thụ nhiều hơn tác động của giá cả, nhưng các công ty tiêu dùng bao gồm nhà sản xuất bột giặt Tide Procter & Gamble, nhà sản xuất Ray Ban EssilorLuxottica và nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ Swatch đã tăng giá.

Khoảng 72% các công ty ở châu Âu, Trung Đông và châu Phi được Reuters theo dõi đã báo cáo việc tăng giá kể từ khi các đợt thuế quan đầu tiên của ông Trump bắt đầu, một công cụ theo dõi của Reuters cho thấy.

Các phân tích riêng biệt của Reuters về các trang web thương mại điện tử Shein và Amazon cũng cho thấy mức tăng giá mạnh mẽ đối với các sản phẩm Trung Quốc được bán tại Mỹ, từ quần áo đến đồ điện tử.

Khó khăn của Fed

Tất cả những điều này đã tạo tiền đề cho lạm phát tăng cao hơn ở Mỹ và gây nhiều khó khăn cho lộ trình chính sách của Fed. Fed đã cắt giảm lãi suất chuẩn vào tháng trước do lo ngại thị trường việc làm đang suy yếu, nhưng các nhà hoạch định chính sách vẫn đang chia rẽ về việc liệu lạm phát do thuế quan có thể giảm bớt hay không.

Tân Thống đốc Fed Stephen Miran lập luận rằng, thuế quan không gây ra lạm phát và đã bác bỏ những lo ngại về cái mà ông gọi là "những thay đổi tương đối nhỏ trong giá một số hàng hóa". Tuy nhiên nhiều quan chức khác của Fed lại không đồng tình với nhận định này.

Một tính toán nhanh của Fed Boston dự đoád, thuế quan sẽ đẩy lạm phát cơ bản lên 75 điểm cơ bản.

Trong khi Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng cho bich, thuế quan có lẽ chiếm khoảng 30-40 điểm cơ bản trong chỉ số lạm phát cơ bản mới nhất là 2,9%, nhưng tác động này sẽ "tương đối ngắn hạn".

Viện Kinh tế Quốc tế Peterson ước tính, lạm phát trong năm tới sẽ cao hơn 1 điểm phần trăm so với trường hợp thuế quan không được tđượ, nhưng sau đó sẽ giảm trở lại.

Diễn biến lạm phát theo các thước đo khác nhau và lãi suất của Fed (Nguồn: Fed, Cục Thống kê lao động, Văn phòng thống kê kinh tế)

Thương mại toàn cầu suy giảm

Không chỉ kinh tế Mỹ chịu tác động tiêu cực từ thuế quan, mà phần còn lại của thế giới cũng không có lý do gì để vui mừng.

Theo đó, trong khi người tiêu dùng Mỹ đang vật lộn với giá cả tăng cao, nhu cầu xuất khẩu có thể sẽ chậm lại. Một cuộc khảo sát của S&P Global đối với các nhà quản lý mua hàng tại các công ty trên toàn thế giới cho toàn, các đơn đặt hàng xuất khẩu mới đang giảm với tốc độ ngày càng tăng kể từ tháng 6.

Xuất khẩu của Liên minh Châu Âu sang Hoa Kỳ đã giảm 4,4% so với cùng kỳ năm trước vào tháng 7, tháng gần nhất có dữ liệu, và tại Đức, cường quốc trước đây của khối, xuất khẩu đã giảm 20,1% trong tháng 8.

Trung bình động 12 tháng; Giá hiện tại, chưa điều chỉnh theo mùa

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng đã cắt giảm dự báo tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu trong năm tới xuống chỉ còn 0,5%, với lý do tác động chậm trễ từ chính sách thuế quan của Mỹ. Dữ liệu về lô hàng của Mỹ do Viện nghiên cứu Kiel của Đức theo dõi cũng cho thấy một xu hướng giảm rõ ràng.

Mặc dù tất cả những điều này có thể phần nào phản ánh việc các đơn đặt hàng được đặt trước mạnh mẽ vào đầu năm do dự đoán về thuế quan, nhưng nó cũng thúc đẩy sự thận trọng về triển vọng thương mại.

Ngân hàng ING của Hà Lan dự kiến, ​​xuất khẩu hàng hóa của EU sang Mỹ sẽ giảm 17% trong hai năm tới, khiến khối này mất 30 điểm cơ bản trong tăng trưởng GDP. “Tác động dự kiến ​​của thuế quan Mỹ vẫn chưa thành hiện thực”, Ruben Dewitte - một nhà kinh tế tại ING cho biết. “Chúng tôi dự đoán những ảnh hưởng này sẽ trở nên rõ ràng hơn trong những tháng tới”.